همه ما در اطراف خود با شخصی که وسواس دارد، برخورد داشته و می دانیم که خود شخص و اطرافیانش به شدت آزار می بینند. بسیاری از افرادی که مشکل سلامت روانی را تجربه می کنند با رفتارهای ناخوشایند اطرافیان مواجه می شوند که علاوه بر شرم و خجالت، احساس ترس و اضطراب نیز در آن ها شکل می گیرد.
قبل از کاوش در روانشناسی و مشاوره وسواس، بهتر است به خاطر داشته باشید که لازم نیست هر وسواسی را به عنوان یک علامت خطرناک یا یک بیماری روانی در نظر بگیرید. اگر احساس می کنید وسواس های فکری را تجربه می کنید، آگاه باشید که می توانید این افکار را مدیریت و درمان نمایید.
وسواس چیست و چه علائمی دارد؟
وسواس در روانشناسی، نوعی شک و تردید آزاردهنده درباره یک موضوع خاص می باشد. این حالت، فرد را وادار به تکرار انجام کار می کند. فردی که دچار وسواس است به طور مداوم خوددرگیری داشته و تحت فشار روحی زیادی قرار می گیرد. وسواس، فکری مکرر درباره چیزی یا کسی است که به نظر می رسد همیشه در ذهن یک فرد وجود دارد. وسواس ممکن است یک اتفاق گذرا یا طولانی مدت باشد و همچنین تجارب ناراحت کننده یا غیر ناراحت کننده.
در حالی که وسواس ممکن است به عنوان افکار تکرار شونده توصیف شود، گاهی فراتر از آن بوده و مزاحم، نامطلوب و غیرقابل کنترل می باشند. در برخی موارد، وسواس می تواند فراگیر و ناتوان کننده باشد. برخی از وسواس های رایج عبارتند از ترس از آلودگی یا میکروب ها، ترس از دست دادن کنترل به نحوی که منجر به آسیب رساندن به خود یا شخص دیگری شود، افکار خرافی در مورد یک عدد یا رنگ خاص، افکار مربوط به کمال یا دقت، افکار جنسی ناخواسته، افکار مذهبی، ترس از ابتلا به یک بیماری جسمی و غیره.
تشخیص وسواس و نگرانی از هم دشوار است. نگرانی معمولاً چیزی است که در حد فکر است یا ممکن است اتفاق بیفتد. اما وسواس ممکن است کمی شبیه افکار مزاحم باشد. اکثر مردم هر از گاهی افکار مزاحم یا ناخواسته دارند. اگرچه همه افکار مزاحم یا ناخواسته، وسواسی نیستند. اگر افکاری را تجربه می کنید که منجر به تلاش شما برای از بین بردن افکار و استرس ناشی از آن می شود، ممکن است با یک وسواس سر و کار داشته باشید.
علائم وسواس می تواند با بسیاری از علائم OCD مرتبط باشد، اگرچه داشتن وسواس لزوماً به معنای ابتلا به OCD نیست. برخی از این علائم عبارتند از: ترس، اجبار، استرس، تکرار اعداد و شمردن، اجتناب پذیری، حساس بودن به نظم و تقارن، ترس از آلودگی، افکار تهاجمی یا وحشتناک در مورد از دست دادن کنترل و آسیب رساندن به خود یا دیگران.
با توجه به این علائم و مشکلاتی که افراد دارای وسواس دارند، در قدم اول خود شخص باید بداند که وسواس یک بیماری قابل درمان است و باید از مشاوره فردی و یا خدمات روانپزشکی کمک دریافت نماید. جالب است بدانید که اکثر افراد دارای وسواس، پس از دریافت چند جلسه مشاوره وسواس، می توانند به این مشکل غلبه کنند.
مشاوره وسواس چیست؟
در قدم اول مشاوره وسواس، مشاور برای یافتن بهترین تکنیک برای درمان وسواس، باید نوع آن را مشخص نماید. پنج نوع رایج وسواس را می توان تحت عنوان وسواس کمال گرایی، رابطه، آلودگی، ایجاد آسیب و افکار مزاحم طبقه بندی کرد. همه وسواس ها می توانند باعث ناراحتی عاطفی قابل توجهی شوند، عزت نفس شما را کاهش دهند، و در توانایی شما برای عملکرد عادی در روابط، کار یا مدرسه اختلال ایجاد نمایند. انواع وسواس عبارتند از:
- وسواس کمال گرایی: افرادی که دارای وسواس کمال گرا هستند، ترس از اشتباه کردن، انجام کاری اشتباه، یا کناره گیری را تجربه می کنند.
- وسواس رابطه: وسواس های متمرکز بر رابطه شامل تردیدها و نگرانی های شدید در مورد “صحت” یک رابطه یا شریک عاطفی است. برخی از محققان حوزه زوج درمانی از این نوع وسواس با عنوان اختلال وسواس فکری-اجباری رابطه (ROCD) یاد می کنند.
- وسواس آلودگی: این وسواس شامل ترس از آلودگی فیزیکی (مانند آلودگی، باکتری، میکروب، مواد شیمیایی یا بیماری) یا آلودگی اخلاقی است.
- وسواس ایجاد آسیب: برخی از افراد مبتلا به وسواس، نگرانی های مرتبط با آسیب رساندن به خود یا دیگران را تجربه می کنند مانند فراموشی برای خاموش کردن لوازم خانگی، تصادف، مریض شدن نوزاد و غیره.
- وسواس افکار مزاحم: افکار مزاحم معمولاً با چیزی ترسناک، خطرناک، نامناسب یا دافعه مرتبط هستند، مانند: تصاویر جنسی ناخواسته، تصاویر خشونت آمیز ناخواسته، تکانه های تهاجمی و توهین به دین.
مشاوره وسواس، با شناسایی و ریشه یابی علت ایجاد وسواس در فرد، سعی می نماید تا روش های لازم را برای درمان شخص، برگزیند. یک سوال مهم که در اینجا مطرح می شود این است که، مشاوره وسواس چگونه می تواند این اختلال روانی را درمان کند؟ اختلالات وسواس فکری یا عملی را می توان با تست وسواس فکری تشخیص داد و سپس درمان کرد. درمان وسواس فکری به جلسات طولانی مشاوره نیازمند است. در بسیاری از موارد در صورتی که بیمار با مشاور خود در ارتباط مداوم باشد و با او همکاری نماید، احتمالا شخص نیازمند رجوع به روانپزشک نخواهد بود و به راحتی و بدون مصرف دارو بهبود می یابد. پس لازمه بهبود فرد وسواسی، همکاری او با مشاور است.
