PTSD: زخمی پنهان که ذهن و زندگی را درگیر می‌کند
در زندگی هر فرد، لحظاتی وجود دارد که ممکن است تأثیر عمیقی بر روح و روان او بگذارد. گاهی این لحظات به قدری دردناک هستند که ذهن توان کنار آمدن با آن‌ها را ندارد. اختلال استرس پس از سانحه یا PTSD یکی از نتایج همین وقایع تلخ است؛ زخمی ناپیدا که سال‌ها می‌تواند در اعماق ذهن باقی بماند و زندگی روزمره را مختل کند.
PTSD چیست؟
اختلال استرس پس از سانحه (Post-Traumatic Stress Disorder) نوعی اختلال روانی است که پس از تجربه‌ی یک حادثه‌ی شدید، مانند تصادف، بلایای طبیعی، جنگ، تجاوز یا هر رویداد تهدیدکننده‌ی زندگی، ممکن است در فرد ایجاد شود. برخلاف تصور بسیاری، PTSD فقط مربوط به سربازان یا افرادی که فجایع عظیمی را تجربه کرده‌اند نیست؛ بلکه هر کسی در هر سنی ممکن است دچار این اختلال شود.
علائم PTSD چه هستند؟
علائم PTSD می‌توانند چند هفته پس از حادثه آغاز شوند، یا حتی سال‌ها بعد بروز پیدا کنند. این علائم معمولاً در چهار دسته قرار می‌گیرند:
1. بازآفرینی حادثه: فرد ممکن است خاطرات آن رویداد را بارها در ذهن خود مرور کند یا کابوس‌های تکرارشونده ببیند.
2. اجتناب: فرد از مکان‌ها، افراد یا موقعیت‌هایی که یادآور حادثه هستند دوری می‌کند.
3. تغییر در تفکر و احساسات: احساس گناه، افسردگی، بی‌احساسی نسبت به دیگران و از دست دادن علاقه به فعالیت‌های روزمره.
4. واکنش‌های شدید عصبی: بی‌خوابی، عصبانیت، گوش‌به‌زنگ بودن دائمی و ترس ناگهانی از محرک‌های کوچک.
چرا PTSD خطرناک است؟
از آن‌جا که PTSD زخم پنهانی است که روی بدن دیده نمی‌شود، بسیاری از اطرافیان متوجه رنج فرد نمی‌شوند. فرد مبتلا ممکن است از نظر ظاهری سالم باشد، اما در درون با اضطراب، ترس، احساس بی‌ارزشی و ناامیدی دست‌و‌پنجه نرم کند. در صورت درمان‌نشدن، PTSD می‌تواند به افسردگی مزمن، سوء مصرف مواد مخدر، مشکلات خانوادگی و حتی خودکشی منجر شود.
آیا PTSD قابل درمان است؟
خبر خوب این است که PTSD قابل درمان است. بسیاری از افرادی که به موقع تحت درمان قرار گرفته‌اند توانسته‌اند زندگی طبیعی خود را بازیابند. روش‌های درمان شامل:
روان‌درمانی (گفتاردرمانی): مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT)، که به فرد کمک می‌کند افکار منفی خود را بشناسد و تغییر دهد.
درمان مواجهه‌ای: قرار دادن تدریجی فرد در موقعیت‌های ترسناک تحت کنترل متخصص.
دارودرمانی: استفاده از داروهای ضد افسردگی یا ضد اضطراب در کنار درمان‌های روانشناختی.
گروه‌درمانی: ارتباط با دیگر افراد مبتلا، حس همدلی و کاهش احساس تنهایی.
نقش خانواده و جامعه در بهبود PTSD
درمان فقط محدود به کلینیک و پزشک نیست. حمایت خانواده، دوستان و جامعه نقش مهمی در بهبود بیماران دارد. گوش دادن بدون قضاوت، ابراز همدلی، ایجاد احساس امنیت و همراهی با فرد مبتلا می‌تواند مسیر درمان را بسیار هموارتر کند.
جمع‌بندی: نباید PTSD را نادیده گرفت
PTSD یک واقعیت تلخ اما قابل کنترل است. نادیده گرفتن آن فقط باعث عمیق‌تر شدن زخم‌های روحی می‌شود. آگاهی، درک و حمایت سه عنصر کلیدی برای کمک به فردی است که با این اختلال دست‌و‌پنجه نرم می‌کند.
اگر خودتان یا کسی که می‌شناسید، نشانه‌هایی از PTSD را تجربه می‌کند، درنگ نکنید؛ مشورت با یک متخصص می‌تواند اولین قدم برای بازگشت به زندگی عادی باشد.
