هنر درمانی، ترکیبی از رشته های هنر و روان‌شناسی است. هنر درمانی از آثار هنری خلق شده در روند درمان و آثار هنری شخص ثالث برای کمک به افراد تحت درمان برای توسعه خودآگاهی، کشف احساسات، رسیدگی به تعارضات عاطفی حل نشده استفاده می‌نماید.
از سمت دیگر مهارت های اجتماعی را بهبود می بخشد و عزت نفس را بالا می برد. هدف اصلی هنر درمانی کمک به افرادی است که با چالش های عاطفی و روانی مواجه هستند، تا به رفاه شخصی و سطوح بهبود یافته ای در عملکرد دست یابند.
هنر درمانی چیست؟
هنر درمانی Art Therapy، نوعی روان درمانی است که از قدرت خلاقیت هنر بهره می گیرد. هدف هنردرمانی بهبود سلامت روانی، اجتماعی و عاطفی، کاهش پریشانی و افزایش ارزش فرد است.
هنر می تواند به افراد وسیله ای منحصر به فرد برای بیان افکار، احساسات و تجربیات خود بدهد، حتی در مواردی که ارتباط کلامی تقریباً غیرممکن است. خلق آثار هنری همچنین می تواند به افراد کمک کند تا احساسات خود را بهتر درک کنند و متعاقباً شروع به کار روی مسائل حل نشده کنند.
هنر درمانی برای طیف گسترده ای از شرایط و بیماری ها استفاده می شود. به عنوان مثال، می تواند در موارد زیر کمک کننده باشد:
- افسردگی
- ضربه
- اختلالات اشتها
- اختلال دوقطبی
- سندرم آسپرگر
- زوال عقل
- ناتوانی جسمی
- سوگواری و از دست دادن
- اضطراب
- مشکلات افزایش سن
- نقص توجه
- بیش فعالی
- اختلالات شناختی
- مشکلات خانوادگی
- و …
هنر به عنوان وسیله ای برای ارتباط، تعامل گروهی، تشخیص و حل تعارض در طول تاریخ مورد استفاده قرار گرفته است. برای هزاران سال، فرهنگ ها و مذاهب مختلف در سراسر جهان استفاده از بت های حکاکی‌شده، و همچنین نقاشی ها و نمادهای مقدس را در فرآیند درمان گنجانده اند. ظهور هنردرمانی به عنوان یک حرفه به طور مستقل و همزمان در ایالات متحده و اروپا پدید آمد.
ایده هنردرمانی در اوایل قرن بیستم آغاز شد، زمانی که روان‌پزشکان و روان‌شناسان برای اولین بار متوجه شدند که افراد مبتلا به بیماری های روانی گاهی اوقات خود را با نقاشی یا با استفاده از روش های هنری مشابهی برای برقراری ارتباط به بهترین شکل بیان می‌کنند. از این رو، پزشکان دریافتند که خلق هنر فواید درمانی زیادی به همراه دارد و شروع به کاوش در استفاده از آن به عنوان یک استراتژی درمانی کردند. با این حال، تنها در اواسط قرن بیستم به یک رشته درمانی متمایز تبدیل شد.
لازم به ذکر است که در هنرسازی سنتی، تاکید اصلی بر خلق یک اثر هنری جذاب از نظر بصری یا گاهی بر هدایت خلاقیت هنری از طریق آثار هنری است. هنر درمانی متفاوت است و بر روند خلقت تأکید می‌کند و پتانسیلی را که هنر برای کمک به درمان و کشف خود دارد، تشخیص می‌دهد. هیچ انتظاری از یک فرد برای خلق یک شاهکار وجود ندارد. در عوض، اهداف کلیدی هنر درمانی کشف احساسات، افکار و تجربیات است. اثر هنری دیگر به عنوان محصولی برای نمایش عمومی در نظر گرفته نمی شود، بلکه به ابزاری برای برقراری ارتباط، تأمل و کاوش در چشم انداز درونی افراد تبدیل می شود.
انواع مختلفی از هنر درمانی وجود دارد، و این مطلب قرار است بر روی برخی از محبوب ترین روش هایی که هنردرمانگران به طور منظم در جلسات درمانی استفاده می کنند، تمرکز کند. انواع هنر درمانی و مزایای هریک از آن ها در ادامه مورد بررسی خواهد گرفت.
انواع هنر درمانی
هنر درمانی شامل تکنیک های مختلفی است. برخی از رایج ترین آن ها عبارتند از:
-
طراحی
طراحی به افراد این امکان را می دهد تا با استفاده از خطوط، اشکال و فرم ها خود را بیان کنند. نقاشی همچنین می تواند به بروز دادن تجربیات درونی، کشف احساسات و تجسم افکار کمک کند. گاهی اوقات، هنردرمانگران ممکن است مراجع را برای ترسیم تصاویر خاص راهنمایی کنند.
-
رنگ آمیزی
نقاشی طیف وسیع تری از امکانات را برای بیان احساسات فراهم می کند، زیرا ابزار مختلف رنگ آمیزی (مانند آبرنگ، اکریلیک، یا روغن) و ضربه های قلم مو فضای زیادی را برای آزمایش در اختیار فرد می دهند. تجزیه و تحلیل استفاده از رنگ در واقع می تواند بسیار کمک کننده باشد، زیرا رنگ های مختلف اغلب با احساسات خاصی همراه هستند.
-
کلاژ سازی
ساخت کلاژ شامل جمع آوری مواد مختلف (مانند برش های مجله، عکس ها، پارچه ها و اشیاء دیگر) برای ایجاد یک اثر هنری منسجم است. این تکنیک به افراد اجازه می‌دهد تا با استفاده از تصاویر نمادین و ترکیب های استعاری، احساسات خود را بیان کنند و به ویژه برای کشف احساسات پیچیده، خاطرات و روایت های شخصی مؤثر است. این واقعیت که ساخت یک کلاژ شامل کنار هم قرار دادن عناصر متفاوت است می تواند به فرد کمک کند تا حس یکپارچگی را تقویت کند.
-
مجسمه سازی و سفال کاری
مجسمه سازی و کار با خاک رس به افراد اجازه می دهد تا تجربه عملی و حرکتی بیشتری داشته باشند. همچنین می تواند برای برخی از افراد مناسب تر از رسانه های دو بعدی سنتی باشد. چکش خواری خاک رس همچنین دارای یک پیام اضافی است، زیرا می تواند به نشان دادن امکان تغییر و تبدیل شدن فرد دیگر کمک کند. مجسمه سازی یک هنر لمسی است و می تواند به فرد فرصتی بدهد تا محیط خود را شکل دهد و بسازد.
-
نوشتن خلاق و روزنامه نگاری
اگرچه نوشتن صرفا شامل اشکال هنرهای تجسمی نیستند، اما نوشتن خلاق و ژورنال نویسی مکمل های قدرتمندی برای هنر درمانی هستند. نوشتن مطالب می تواند به افراد کمک کند تا افکار و احساسات خود را راحت تر بیان کنند. برای فردی که در حال کاوش در هنر درمانی است، انعکاس آثار هنری به صورت مکتوب می‌تواند راهی برای برقراری ارتباط عمیق‌تر با احساساتش باشد.
-
تئاتر درمانی
در تئاتر درمانی، هنر درمانگر به احساسات بیمار پی می برد. این روش شامل مواردی از قبیل نقش بازی کردن، پانتومیم و بداهه گویی است. در این تکنیک فرد تلاش می کند تا به کمک شیوه های مختلف آنچه را که در ذهنش می‌گذرد، بیان نماید.
-
عکاسی
این روش در هنر درمانی به بیماران این امکان را می دهد تا خاطرات گذشته خود را با تصاویر نشان دهند. افراد می توانند از عکس های زندگی خود برای کمک به بازیابی خاطرات استفاده کنند و سپس از همان عکس ها با استفاده از فناوری دیجیتال برای ایجاد چارچوب مثبت تری استفاده نمایند.
-
منسوجات
استفاده از منسوجات در هنر درمانی معمولاً شامل استفاده از اسباب‌بازی ها و عروسک های خیمه شب بازی است. این نوع هنر درمانی برای کودکان و افراد بزرگسالی مفید است که در استفاده از لوازم هنری نیاز به مهارت های حرکتی ظریف داشته و مشکلات جسمانی دارند.
فواید هنر درمانی
هنردرمانی شامل فواید زیر است:
-
بیان افکار و ابراز احساسات
هنر درمانی می‌تواند راهی برای بررسی و انتقال افکار و احساساتی شود که به نظر می رسد آنقدر پیچیده یا گیج‌کننده است که با صحبت کردن به تنهایی بیان نمی شوند. بحث در مورد هنر با یک درمانگر می تواند به شما کمک کند تا احساسات ناخوشایند و در عین حال درهم ریخته خود را واضح تر شناسایی کنید. همچنین به شما امکان این را می دهد تا احساساتی را که می توان آن ها را “منفی” توصیف کرد، اما ممکن است همه ما هر از گاهی تجربه کنیم، از جمله خشم، غم، اندوه و درد عاطفی را به اشتراک بگذارید.
-
شناسایی رشد و قدرت درونی خود
هنر درمانی می تواند به شما کمک کند تا صدایی درونی خود را شنیده و بتوانید از آن برای انتقال افکار و احساسات خود استفاده کنید. از طریق بررسی خود درونیتان و تجربیاتی که شما را شکل داده اند، فرصتی دارید تا نقاط قوت خود را بشناسید. با تجزیه و تحلیل آثار هنری که خلق کرده‌اند، درمانگر می‌توانند افکار درونی، درگیری ها و نقاط قوت شما را به طور کامل تری کشف کرده و در نهایت منجر به خودآگاهی و رشد بیشتر شما شوند.
-
کنار آمدن با بیماری جسمانی
اگر شما با یک بیماری مزمن و محدود کننده زندگی می کنید، هنر درمانی می تواند به شما کمک کند تا از تأثیر این بیماری بر زندگی خود بکاهید. این روش می تواند به شما کمک کند تا اهدافی را که می خواهید به آن برسید و آنچه که برایتان مهم است را شناسایی کنید. همچنین به شما زمان می دهد تا به این فکر کنید که چگونه بیماری شما ممکن است نحوه دید شما از جهان و چیزهایی را که برای شما ارزشمند هستند، تغییر داده باشد.
-
کاهش اضطراب و استرس
هنری درمانی نشان داده است که سطح اضطراب و استرس را کاهش می دهد. خلق یک اثر هنری در واقع یک فعالیت آرام بخش و ذهنی است و تمرکز شخص را از هر چیزی که در مورد آن نگران است تغییر می دهد و آرامش درونی را تقویت می نماید.
-
بازیابی تروما
برای مبتلایان به تروما، هنر درمانی می تواند ابزار ارزشمندی باشد که شفا بخشی را به ارمغان می آورد. هنر درمانی با استفاده از فضای امنی که ایجاد می‌کند، محیطی ایده آل برای بیان و حس کردن تجربیات آسیب‌زا است و در نهایت از رفتن فرد به سمت بهبودی حمایت می‌کند.
-
مدیریت افسردگی
بیان خود با استفاده از هنر درمانی می تواند به فردی که با افسردگی سر و کار دارد کمک کند تا دوباره با احساسات مثبت ارتباط برقرار نماید. فرآیند هنر درمانی همچنین می‌تواند منجر به حس موفقیت شود که خلق و خو و عزت نفس فرد را افزایش می دهد.
-
مقابله با بیماری مزمن
هنر درمانی می تواند یک مکانیسم مقابله ای ارزشمند برای بیماران مبتلا به بیماری های مزمن باشد. این یک راه جایگزین برای بیان چالش های عاطفی بیماری، ایجاد حس کنترل و توانمندی در میان شرایط دشوار ارائه می دهد.
