اختلال پارانوئید (PPD) یک نوع اختلال شخصیتی است که شامل تفکرات عجیب یا غیرعادی می باشد.
اختلال پارانوئید چیست؟
اختلال پارانوئید یک وضعیت سلامت روانی است که با الگوی بی اعتمادی و سوء ظن نسبت به دیگران بدون دلیل کافی برای مشکوک بودن مشخص می گردد. افراد مبتلا به PPD همیشه مراقب هستند و بر این باورند که دیگران دائماً در تلاش برای تحقیر، آسیب یا تهدید آن ها هستند. افراد مبتلا به اختلال پارانوئید معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع به تجربه و نشان دادن علائم این بیماری می کنند. به نظر می رسد در مردان شایع تر از زنان است.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید اغلب فکر نمی کنند که رفتار و طرز فکرشان مشکل ساز باشد. PPD یکی از زیر مجموعه های Cluster A یا اختلالات شخصیت غیرعادی است. توجه به این نکته مهم است که افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید هذیان یا توهم همراه با پارانویا را تجربه نمی کنند. هیچ درمان قطعی برای PPD وجود ندارد، اما برخی رویکردهای درمانی رایجی که امروزه استفاده می شوند، می توانند در کاهش افکار پارانوئید و بهبود کیفیت زندگی فرد موثر باشند. در ادامه با روش های درمانی این اختلال آشنا خواهید شد.
درمان اختلال پارانوئید
درمان اختلال شخصیت پارانوئید اغلب شامل جلسات روان درمانی و گاهی دارو می شود. احساس بی اعتمادی و کناره گیری اجتماعی از علائم اختلال شخصیت پارانوئید است که قابل درمان نیست، اگرچه درمان برای مقابله موثر است. اگر با اختلال شخصیت پارانوئید زندگی می کنید، کمک گرفتن ممکن است چالش برانگیز باشد. با این حال، علائم پارانوئید را می توان مدیریت کرد و درمان می تواند به شما کمک کند تا با بسیاری از موقعیت هایی که باعث ناراحتی و ترس شما می شود، کنار بیایید. در مرحله اول یک متخصص مانند روانپزشک یا روانشناس باید این اختلال را در شخص تشخیص دهد. پس از تشخیص اختلال پارانوئید رویکردهای درمانی پیش رو شامل این موارد می باشد: جلسات روان درمانی، خدمات روانپزشکی، دارو یا ترکیبی از هر دو.
درمان دارویی برای اختلال پارانوئید
هیچ دارویی برای مدیریت علائم اختلال شخصیت پارانوئید وجود ندارد. با این حال، ممکن است که اگر علائم یا بیماری های دیگری را تجربه می کنید، متخصص سلامت روان ممکن است دارویی را برای کمک به شما پیشنهاد کند. به عنوان مثال، اگر شما دارای اختلال شخصیت پارانوئید و همچنین علائم اضطراب یا افسردگی هستید، دارو می تواند به شما کمک کند احساس بهتری داشته باشید. داروهای مورد استفاده برای علائم اختلال شخصیت پارانوئید و شرایط همراه عبارتند از:
آنتی سایکوتیک های آتیپیک
آنتی سایکوتیک های غیر معمول گیرنده های شیمیایی در مغز را مسدود می کنند تا علائم خاصی را بهبود بخشند. برخی از داروهای ضد روان پریشی عبارتند از:
- ریسپریدون (ریسپردال)
- کوتیاپین (Seroquel)
- اولانزاپین (Zyprexa)
- کلوزاپین (کلوزاریل)
- زیپراسیدون (Geodon)
داروهای ضد افسردگی
داروهای ضد افسردگی با متعادل کردن انتقال دهنده های عصبی در مغز شما کار می کنند. این داروها در صورت داشتن اختلال شخصیت پارانوئید و همچنین افسردگی یا اختلال خلقی دیگر موثر هستند. به عنوان مثال:
- سرترالین (Zoloft)
- فلوکستین (پروزاک)
- پاروکستین (پاکسیل)
- دولوکستین (Cymbalta)
- ونلافاکسین (Effexor XR)
تثبیت کننده های خلق و خو
تثبیت کننده های خلقی معمولاً برای اختلال دوقطبی استفاده می شود، اما ممکن است برای سایر اختلالات خلقی نیز موثر باشد. آنها به بازیابی تعادل عصبی شیمیایی کمک می کنند تا به کاهش تغییرات عاطفی مخرب کمک کنند. این داروها عبارتند از:
- گاباپنتین (Horizant)
- لاموتریژین (لامیکتال)
- توپیرامات (کودکسی)
روان درمانی برای اختلال پارانوئید
درواقع، روان درمانی و مشاوره فردی اولین خط درمان اختلال شخصیت پارانوئید است. اگر با این شرایط زندگی می کنید، برقراری رابطه با افراد دیگر ممکن است چالش برانگیز باشد. با این حال، مهم است که سعی کنید با درمانگر خود ارتباط برقرار کنید. آنها در زمینه سلامت روان آموزش دیده و با تجربه هستند و می توانند شما را برای بهبود کیفیت زندگی خود راهنمایی کنند. هدف روان درمانی برای اختلال پارانوئید شناسایی الگوهای افکار منفی و کمک به در سنجش تهدیدات واقعی در مقابل تهدیدات فرضی است. این مسئله به شما کمک کند تا بیاموزید که لازم نیست در مورد بسیاری از چیزها نگران باشید.
از آنجایی که اختلال شخصیت پارانوئید یک بیماری مادام العمر است، ممکن است لازم باشد درمان را به طور نامحدود ادامه دهید. تعداد دفعات ویزیت های درمانی شما ممکن است به عوامل زیادی از جمله شدت علائم و پیشرفت شما بستگی داشته باشد. موثرترین انواع روان درمانی برای اختلال شخصیت پارانوئید عبارتند از:
درمان شناختی رفتاری (CBT)
درمان شناختی رفتاری اولین گزینه درمانی برای اختلالات شخصیت در نظر گرفته می شود. CBT گفتار درمانی است و به شخص کمک می کند تا الگوهای تفکر منفی یا مضر خود را تغییر داده و می تواند به شما در ایجاد اعتماد نسبت به سایر افراد کمک کند. همچنین می تواند توانایی فرد را در تنظیم احساسات و بهبود تعاملات اجتماعی افزایش دهد.
روان درمانی پویایی (Psychodynamic therapy)
روان درمانی پویایی، بر مفهومی به نام مکان کنترل، تمرکز دارد. دو نوع کنترل وجود دارد: داخلی و خارجی. اگر منبع کنترل درونی دارید، معتقدید که نتیجه هر موقعیتی را که پیش می آید کنترل می کنید. ممکن است احساس کنید که انجام هر کاری به تلاش و عزم شما بستگی دارد. اگر منبع کنترل بیرونی دارید، ممکن است باور داشته باشید که احساس شما یا آنچه برای شما اتفاق می افتد کاملاً به عوامل بیرونی مانند سرنوشت، شانس یا کاری که دیگران انجام می دهند بستگی دارد. اکثر مردم ترکیبی از هر دو منبع کنترل داخلی و خارجی دارند. این درمان به شما کمک می‌کند تا بیشتر بر ایمنی خود کنترل داشته باشید و کمتر نگران این باشید که آیا می توانید به دیگران اعتماد کنید یا خیر.
تست واقعیت (Reality testing)
تست واقعیت، فرآیند بررسی تفاوت‌های بین آنچه باور دارید یا درک می‌کنید و واقعیت اطرافتان است. درمانگر به شما کمک کند تا افکار خود را ارزیابی کنید. هدف واقعیت درمانی این است که به شما کمک کند چندین دلیل برای رفتار یک فرد پیدا کنید. برای مثال، اگر همسرتان به شما نگوید کجا رفته است، ممکن است تصور کنید که او فریبکار است. با این حال، ممکن است در حال برنامه ریزی یک مهمانی غافلگیرکننده برای شما باشند!
