اسکیزوفرنی یک اختلال روانی مزمن و شدید است که بر نحوه تفکر، عمل، ابراز احساسات، درک واقعیت و ارتباط فرد با دیگران تأثیر می گذارد. اگرچه اسکیزوفرنی به اندازه سایر بیماری های روانی رایج نیست، اما می تواند ناتوان کننده باشد.
اسکیزوفرنی چیست؟
افراد مبتلا به اسکیزوفرنی معمولاً در جامعه، محل کار، مدرسه و روابط با مشکلاتی روبرو هستند. آنها ممکن است احساس ترس و گوشه گیری کنند و به نظر می رسد که ارتباط خود را با واقعیت از دست داده اند. این بیماری مادام العمر قابل درمان نیست اما با درمان مناسب قابل کنترل است.
بر خلاف تصور رایج، اسکیزوفرنی یک شخصیت چندشاخه یا چندگانه نیست. اسکیزوفرنی شامل روان پریشی است، نوعی بیماری روانی که در آن فرد نمی تواند واقعیت را از آنچه تصور می کند تشخیص دهد.
فرد دارای اسکیزوفرنی فعال علائمی مانند هذیان، توهم، گفتار نامنظم، مشکل در تفکر و عدم انگیزه را تجربه می نماید. ابن اختلال روانی، اثرات شدیدی بر سلامت جسمی و روحی دارد و عملکرد مغز را مختل می کند. میزان شدید اسکیزوفرنی از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
برخی از افراد تنها یک دوره روان پریشی دارند، در حالی که برخی دیگر در طول زندگی خود چندین دوره را تجربه می کنند، اما در این بین زندگی نسبتاً عادی دارند. برخی دیگر ممکن است در طول زمان، با بهبود اندکی بین دوره‌های روان پریشی کامل، مشکلات بیشتری در عملکرد داشته باشند. به نظر می رسد علائم اسکیزوفرنی در چرخه هایی که به عنوان عود و بهبودی شناخته می شوند، بدتر و بهبود می یابند.
پیچیدگی اسکیزوفرنی ممکن است به توضیح اینکه چرا تصورات نادرست در مورد این بیماری وجود دارد، کمک کند. تحقیقات نشان داده است که اسکیزوفرنی مردان و زنان را به طور مساوی تحت تأثیر قرار می دهد، اما ممکن است در مردان زودتر شروع شود. این آمار در سراسر جهان مشابه است. احتمال مرگ افراد مبتلا به اسکیزوفرنی در سنین پایین‌تر بیشتر است، که عمدتاً به دلیل نرخ بالای بیماری هایی مانند مشکلات قلبی و دیابت می باشد علت دقیق اسکیزوفرنی مشخص نیست. اما مانند سرطان و دیابت، اسکیزوفرنی یک بیماری واقعی با پایه بیولوژیکی است. محققان چندین عامل را کشف کرده اند که به نظر می رسد فرد را بیشتر در معرض ابتلا به اسکیزوفرنی قرار می دهد، از جمله:
- ژنتیک (وراثت): اسکیزوفرنی می تواند در خانواده ها ایجاد شود، به این معنی که احتمال زیادی وجود دارد که اسکیزوفرنی از والدین به فرزندانشان منتقل شود.
- مدارهای مغز: افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است نتوانند انتقال‌دهنده‌های عصبی را که مسیرهای خاص یا «مدارهای» سلول‌های عصبی را کنترل می‌کنند و بر تفکر و رفتار تأثیر می‌گذارند، تنظیم نمایند.
- محیط: مواردی مانند عفونت‌های ویروسی، قرار گرفتن در معرض سمومی مانند ماریجوانا یا موقعیت‌های بسیار استرس‌زا ممکن است باعث ایجاد اسکیزوفرنی در افرادی شود که ژن‌هایشان احتمال ابتلا به این اختلال را افزایش می‌دهد. اسکیزوفرنی اغلب زمانی ظاهر می شود که بدن تغییرات هورمونی و فیزیکی دارد، مانند تغییراتی که در دوران نوجوانی و جوانی اتفاق می افتد.
علائم اسکیزوفرنی
این بیماری معمولاً اولین علائم خود را در مردان در اواخر نوجوانی یا اوایل 20 سالگی نشان می دهد. بیشتر زنان در اوایل 20 تا 30 سالگی را تحت تاثیر قرار می دهد. دوره ای که برای اولین بار علائم شروع می شود (قبل از سایکوز کامل)، دوره پرودرومال است. می تواند روزها، هفته ها یا حتی سال ها طول بکشد. تشخیص آن ممکن است سخت باشد زیرا معمولاً هیچ محرک خاصی وجود ندارد. علائم اسکیزوفرنی به صورت زیر طبقه بندی می شود:
علائم مثبت اسکیزوفرنی
کلمه مثبت به معنای خوب نیست. این علائم به افکار یا اعمال اضافه شده ای اشاره دارد که بر اساس واقعیت نیستند و گاهی اوقات علائم روان پریشی نامیده می شوند و می توانند شامل موارد زیر باشند:
- هذیان: این ها باورهای نادرست، مختلط و گاه عجیبی هستند که مبتنی بر واقعیت نیستند و فرد حاضر به تسلیم شدن نیست، حتی زمانی که حقایق نشان داده شود. به عنوان مثال، فردی که دچار هذیان می باشد ممکن است باور کند که مردم می توانند افکار آن ها را بشنوند، یا اینکه مردم علیه آنها توطئه می کنند.
- توهمات: توهمات شامل احساساتی است که واقعی نیستند. شنیدن صداها شایع ترین توهم در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی است. صداها ممکن است در مورد رفتار فرد اظهار نظر کنند، به او توهین کنند یا دستور دهند. انواع کمتر رایج شامل دیدن چیزهایی که وجود ندارند، استشمام بوهای عجیب و غریب، داشتن طعمی خنده دار در دهان و احساس چیزی روی پوست حتی اگر چیزی با بدن فرد تماس نداشته باشد.
- کاتاتونیا: در این حالت، فرد ممکن است صحبت نکند و بدن او برای مدت بسیار طولانی در یک وضعیت ثابت بماند.
علائم آشفته اسکیزوفرنی
اینها علائم مثبتی هستند که نشان می دهند فرد نمی تواند به وضوح فکر کند یا آنطور که انتظار می رود پاسخ دهد. به عنوان مثال:
- صحبت کردن در جملاتی که منطقی نیستند یا استفاده از کلمات بیهوده، برقراری ارتباط یا برقراری مکالمه را برای فرد دشوار می کند.
- تغییر سریع از یک فکر به فکر دیگر بدون ارتباط واضح یا منطقی بین آن ها
- به آرامی حرکت می کند
- ناتوانی در تصمیم گیری
- نوشتن بیش از حد اما بی معنی
- فراموش کردن یا از دست دادن چیزها
- تکرار حرکات، مانند قدم زدن یا راه رفتن در دایره
- داشتن مشکل در درک مناظر، صداها و احساسات روزمره
علائم شناختی اسکیزوفرنی
فرد در موارد ذکر شده دچار مشکل می شود:
- درک اطلاعات و استفاده از آن برای تصمیم گیری
- تمرکز یا توجه کردن
- استفاده از اطلاعات بلافاصله پس از یادگیری
علائم منفی اسکیزوفرنی
کلمه “منفی” در اینجا به معنای “بد” نیست و به عدم وجود رفتارهای طبیعی در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی اشاره می کند. علائم منفی اسکیزوفرنی عبارتند از:
- فقدان احساسات یا طیف محدودی از احساسات
- کناره گیری از خانواده، دوستان و فعالیت های اجتماعی
- انرژی کمتر
- کمتر صحبت زدن
- کمبود انگیزه
- از دست دادن میل یا علاقه به زندگی
- عادات بد بهداشتی و نظافتی
