انسان ها می خواهند از نظر عاطفی و جسمی به یکدیگر نزدیک باشند. روابط، مانند بسیاری از چیزهای باارزش در زندگی، نیاز به تلاش داشته و روابط سمی نیاز به تلاش بیشتری دارد. زیرا در برخی از موارد روابط ما با دیگران مملو از چالش ها و مشکلات است. ما باید یاد بگیریم که چگونه با ویژگی‌های خاص، عیوب و خلق و خوی افراد دیگر کنار بیاییم و با آنها سازگار شویم، همانطور که آنها باید یاد بگیرند که چگونه با ما همین کار را انجام دهند.
روابط سمی اگر اصلاح نشوند، این پتانسیل را دارند که رفاه افراد را تحت تاثیر قرار داده و بسیار مضر باشند. این روابط لزوماً ناامیدکننده نیستند، اما اگر بخواهیم به رابطه سالمی تبدیل شوند، نیازمند کار اساسی و دشوار و تلاش فراوان هستند. در ادامه رابطه سمی یا تاکسیک و همچنین علائم آن مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
رابطه سمی یا تاکسیک چیست؟
یک رابطه سمی یا تاکسیک رابطه ای است که در آن دو نفر به روش های سالم با یکدیگر ارتباط برقرار نمی کنند و به راحتی دچار درگیری و نزاع می شوند. در این روابط، حداقل یک نفر سعی می کند دیدگاه دیگری را تغییر داده و ماهیت رقابتی خود را افزایش دهد. حمایت کافی در این رابطه دیده نشده و احساسات منفی بیشتر از احساسات مثبت است و افراد درگیر در رابطه میزان زیادی انرژی از دست می دهند.
رابطه سمی یا تاکسیک، الگویی از منفی نگری را شامل می شود که در آن حداقل یکی از طرفین به دیگری آسیب می رساند، خواه هدفمند یا غیر هدفمند. گاهی اوقات این سوء استفاده عمدی در یک رابطه است که می تواند باعث شود یکی از شریک ها در رابطه به دام افتاده یا فرسوده شود. ممکن است این رفتارها در کودکی آموخته شده یا در بزرگسالی تجربه شوند. گاهی اوقات، روابط سمی روابطی هستند که برای حل مسائل با هم به زمان و مراقبت نیاز دارند تا اعتماد بیشتری در رابطه ایجاد شود.
طبق تعریف، یک رابطه سمی رابطه ای است که با رفتارهایی از طرف شریک سمی که از نظر احساسی و نه به ندرت از نظر جسمی آسیب می زند، مشخص می شود. در حالی که یک رابطه سالم به عزت نفس و انرژی عاطفی ما کمک می کند، یک رابطه سمی یا تاکسیک به عزت نفس آسیب می رساند و انرژی شخص را تخلیه می کند. یک رابطه سالم شامل مراقبت متقابل، احترام و شفقت است و همچنین علاقه به رفاه و رشد شریکمان؛ و توانایی به اشتراک گذاشتن کنترل و تصمیم گیری. به طور خلاصه، یک رابطه سالم شامل تمایل مشترک برای شادی یکدیگر است. یک رابطه سالم یک رابطه امن است، رابطه ای که در آن بتوانیم بدون ترس خودمان باشیم، جایی که در آن احساس راحتی و امنیت کنیم. از طرف دیگر یک رابطه سمی مکان امنی نیست. یک رابطه سمی با ناامنی، خود محوری، تسلط و کنترل مشخص می شود. ما با ماندن در چنین رابطه ای وجود خود را به خطر می اندازیم. مهم است که بتوانیم نه تنها نشانه ها و علائم یک رابطه سمی، بلکه انواع مختلف رابطه سمی یا تاکسیک را نیز بشناسیم.
علائم رابطه سمی یا تاکسیک
در حالی که روابط سمی می تواند اشکال مختلفی داشته باشد، علائم مشترکی دارند که شامل بی احترامی متقابل، کمبود عاطفی یا احساس تنهایی حتی زمانی که با هم هستید، می باشد. در اینجا چندین علاوم و نشانه از یک رابطه سمی یا تاکسیک مورد بررسی قرار می گیرد:
- احساس می کنید که رد رابطه به شما بی احترامی می شود.
- نیازهای شما برآورده نمی شود.
- هر دوی شما در برقراری ارتباط مشکل دارید.
- شما احساس آزادی ندارید که بتوانید به طور مستقل زندگی کنید.
- شما بیشتر از چیزی که دریافت می کنید، می دهید.
- شما احساس ارزشمندی نمی کنید و عزت نفستان از بین می رود.
- شما متوجه می شوید که آیا او را دوست دارید یا توجه را دوست دارید، (یا او را دوست دارید یا فقط توجه و غیره)
- شما به طور مدام از شریک زندگی خود می رنجید.
- یکی یا هر دوی شما منفعل و پرخاشگر هستید.
- عزت نفس شما رو به زوال است.
- احساس می کنید مورد حمله قرار گرفته اید و مورد حمایت قرار نمی گیرید.
- الگوهای خواب و غذا خوردن شما تغییر کرده است (مانند به تعویق انداختن خواب، زیرا در طول روز وقت کافی برای خود ندارید)
- احساس افسردگی یا اضطراب می کنید.
- شما خصوصیات بد را در یکدیگر آشکار می کنید.
- احساس می کنید یک فرد اضافی در زندگی شریک عاطفیتان هستید.
- احساسات شما بعد از احساسات آن ها قرار دارد (نشانه یک رابطه وابسته).
- شما از نظر عاطفی یا ذهنی در کنار آن فرد احساس خوبی ندارید.
- وقتی با هم هستید در رابطه احساس تنهایی می کنید.
- احساس می کنید کمبود اعتماد و حسادت بیش از حد در رابطه وجود دارد.
- شما در قبال شادی آن ها احساس مسئولیت می کنید.
- شما مورد آزار جسمی، عاطفی، ذهنی یا جنسی قرار می گیرید.
ممکن است برخی از این رفتارها و نه همه آن ها و البته به شکل خفیف را گاهی در روابط خود تجربه کرده باشید. در یک رابطه سمی، این رفتارها هنجار هستند، نه استثنا. آنچه یک رابطه سمی را نسبت به سایر روابط متمایز می کند، هم شدت این رفتارها و هم دفعات وقوع آن هاست. در ادامه این مطلب به معرفی انواع رابطه سمی یا تاکسیک پرداخته می شود. با ما همراه باشید تا این نوع روابط را بهتر بشناسید.
انواع رابطه سمی یا تاکسیک
حتی در یک رابطه خوب ممکن است در دوره های کوتاهی رفتارهایی سمی از یک یا هر دو شریک زندگی مشاهده شود. به هر حال هیچ انسانی کامل نیست. همانطور که در بالا ذکر شد، آنچه که یک رابطه سمی را تعریف می کند، اختلال در عملکرد به عنوان هنجار است. شریک سمی ممکن است رفتارهای کنترلی نامناسبی از خود نشان دهد، مانند محدود کردن افرادی که با آن ها صحبت می‌کنید یا سرگرمی‌هایی که انجام می‌دهید.
-
تحقیر کننده
این نوع افراد سمی دائماً شما را تحقیر کرده و شما را مسخره می کند. اساساً به این معنی است که تقریباً هر چیزی که بیان می کنید مانند عقاید یا خواسته های شما را احمقانه می پندارد. یک همسر یا شریک سمی از تحقیر شما در ملاء عام، در مقابل دوستان یا خانواده دریغ نخواهد کرد. اگرچه ممکن است از شریک سمی خود خواسته باشید که شما را تحقیر نکند، او به این رفتار ادامه می دهد و گهگاه آن را با گفتن این جمله که «شوخی می کنم» پنهان می کند. مشکل این است که آن ها شوخی نمی کنند و کاری که انجام می دهند شوخی نیست. این نوع از افراد سمی اغلب به شما می گویند که شما خوش شانس هستید که آن ها را به عنوان شریک زندگی دارید و هیچ مرد یا زن دیگری واقعاً شما را نمی خواهد. هدف او این است که عزت نفس شما را تا حد امکان پایین نگه دارد تا کنترل مطلق آن ها بر رابطه را به چالش نکشید.
-
شریک سمی “بد خلق”
اغلب این افراد دارای خلق و خوی غیرقابل پیش بینی هستند. شرکای آن ها هرگز نمی دانند که چه چیزی آن ها را عصبانی می کند. این نیاز دائمی به هوشیاری و ناتوانی در دانستن اینکه چه چیزی باعث طغیان خشم می شود، سلامت عاطفی و جسمی «قربانی» را تحت تأثیر قرار می دهد. همانطور که انتظار دارید، اگر با یک شریک “بدخلق” در مورد نامناسب بودن عصبانیت خود روبرو شوید، آن ها تقریبا همیشه عصبانیت خود را به گردن شما می اندازند. به نوعی تقصیر شماست که فریاد می زنند و جیغ می زنند. این انکار مسئولیت رفتار ناکارآمد آن ها برای یک شریک سمی معمول است.
-
محرک گناه
البته یک رابطه سمی نه تنها بین دو فرد در یک رابطه متعهدانه بلکه بین دوستان یا والدین و فرزندان بزرگسال آن ها نیز رخ می دهد. کنترل در این روابط، و همچنین در یک رابطه متعهدانه، با القای احساس گناه در “قربانی” اعمال می شود. یک محرک احساس گناه نه تنها با القای احساس گناه کنترل می‌کند، بلکه اگر در نهایت کاری را که او می‌خواهد انجام دهید، با حذف موقت احساس گناه نیز کنترل می‌کند.
-
شریک بیش از حد وابسته
اگرچه ممکن است عجیب به نظر برسد، یکی از روش های کنترل سمی این است که شریک زندگی شما آنقدر منفعل باشد که مجبور شوید بیشتر تصمیم ها را به جای او بگیرید. این کنترل‌کننده‌های سمی از شما می‌خواهند که تقریباً هر تصمیمی را برای آنها بگیرید، از اینکه کجا برای شام بروید تا چه ماشینی بخرید. به یاد داشته باشید، تصمیم نگرفتن تصمیمی است که این مزیت را دارد که فرد دیگری – یعنی شما – را مسئول نتیجه آن تصمیم می‌کند. و البته، زمانی که تصمیم «اشتباه» را با رفتار منفعلانه-پرخاشگرانه شریکتان گرفته اید، مانند خرخر کردن یا صحبت نکردن با شما، به دلیل انتخاب فیلم یا رستورانی که آنها از آن لذت نمی برند، خواهید فهمید. انفعال می تواند ابزار بسیار قدرتمندی برای کنترل باشد. اگر درگیر یک رابطه با یک کنترل کننده منفعل هستید، احتمالاً اضطراب و یا خستگی دائمی را تجربه خواهید کرد، زیرا نگران تأثیر تصمیمات خود بر شریک زندگی خود هستید و تقریباً مجبور هستید هر تصمیمی را بگیرید.
-
کنترل کننده سمی “مستقل” (غیر قابل اعتماد)
این فرد غالباً رفتار کنترل سمی خود را صرفاً به عنوان ادعای “استقلال” خود پنهان می کند. شعار آن ها “نمی گذارم کسی مرا کنترل کند” است. این فرد سمی به ندرت به تعهدات خود عمل می کند. در واقع، کاری که این افراد انجام می دهند این است که شما را از طریق نامشخص نگه داشتن شما در مورد کاری که قرار است انجام دهند، کنترل کنند. در این رابطه، “سمی” به این معنی است که آنها شما را کنترل می کنند و انجام تعهدات یا برنامه ها را برای شما غیرممکن می کنند.
چیزی که حتی ناراحت کننده تر است این است که این نوع افراد سمی باعث نمی شود که در رابطه خود احساس امنیت کنید. این فقط رفتار آنها نیست که غیرقابل پیش بینی است. شما هرگز کاملاً مطمئن نیستید که آنها واقعاً از نظر عاطفی به شما متعهد هستند، که شما و رابطه شما با آنها در اولویت زندگی آنها قرار دارد.
-
کنترل کننده سموم صاحب (پارانوئید)
این نوع افراد سمی واقعاً خبر بدی است. در اوایل رابطه خود با آن ها، ممکن است واقعا از “حسادت” آن ها قدردانی کنید، به خصوص اگر خیلی کنترل کننده نباشد. این افراد سمی با گذشت زمان مشکوک تر و کنترل کننده تر خواهند شد. آنها کیلومتر شمار ماشین شما را بررسی می کنند تا مطمئن شوند جایی که «نباید» رفته اید، یا اگر مجبور باشید تا دیروقت سر کار بمانید از شما بازجویی خواهند کرد. با گذشت زمان، آنها سخت تلاش خواهند کرد تا هر گونه روابط معناداری را که با دوستان و گاهی اوقات حتی با خانواده دارید، از بین ببرند. آن ها خود را در رابطه با شما نمی بینند. آن ها خود را صاحب شما می دانند.
برای برخی از افراد، بهترین گزینه برای مقابله با روابط سمی، ترک رابطه است. وقتی سلامتی و تندرستی شما تحت تاثیر قرار می گیرد، این رابطه بیشتر از اینکه برای شما مفید باشد، ضرر دارد. هنگامی که هر نوع سوء استفاده ای وجود دارد، مهم است که ارزش خود را بشناسید، از خود محافظت کنید و فورا کمک بگیرید. به دنبال حمایت یک درمانگر باشید. ترمیم یا ترک رابطه سمی یا تاکسیک ممکن است سخت باشد. مشورت با یک زوج درمانگر برای اصلاح رابطه سمی یا یافتن راهی برای پایان دادن به رابطه تاکسیک می تواند واقعا مفید باشد.
