سلامت روان بیش‌تر از فقدان اختلالات روانی است. این بیماری در یک پیوستار پیچیده وجود دارد که از فردی به فرد دیگر متفاوت تجربه می شود، با درجات مختلفی از دشواری و ناراحتی و پیامدهای بالقوه اجتماعی و بالینی بسیار متفاوت.
شرایط سلامت روان شامل اختلالات روانی و ناتوانی‌های روانی- اجتماعی و همچنین سایر حالات روانی مرتبط با پریشانی قابل توجه، اختلال در عملکرد یا خطر آسیب به خود است. افراد مبتلا به بیماری های روانی به احتمال زیاد سطوح پایین تری از بهزیستی روانی را تجربه می کنند، اما همیشه یا لزوما اینطور نیست.
سلامت روان چیست؟
سلامت روان Mental Health حالتی از رفاه روانی است که افراد را قادر می سازد تا با استرس های زندگی کنار بیایند، توانایی های خود را درک کنند، خوب یاد بگیرند و خوب کار کنند و به جامعه خود کمک کنند. این یک جزء جدایی ناپذیر از سلامت و رفاه است که زیربنای توانایی های فردی و جمعی ما برای تصمیم گیری، ایجاد روابط و شکل دادن به جهانی است که در آن زندگی می کنیم. سلامت روان یک حق اساسی انسان است و برای توسعه فردی، اجتماعی و اجتماعی- اقتصادی بسیار مهم است.
چرا سلامت روان مهم است؟
سلامت روان شامل رفاه عاطفی، روانی و اجتماعی ما می شود که بر نحوه تفکر، احساس و عمل ما تأثیر می گذارد. همچنین به تعیین نحوه مدیریت استرس، ارتباط با دیگران و انتخاب سالم کمک می‌کند. سلامت روان در هر مرحله از زندگی، از کودکی و نوجوانی تا بزرگسالی، مهم است. مهم است که به یاد داشته باشید که سلامت روان یک فرد بسته به عوامل بسیاری در طول زمان می‌تواند تغییر کند. وقتی خواسته هایی که از یک فرد می شود بیش از منابع و توانایی های مقابله ای او باشد، سلامت روان او می تواند تحت تاثیر قرار گیرد. به عنوان مثال، اگر شخصی ساعات طولانی کار می کند، از یکی از بستگان خود مراقبت می کند یا مشکلات اقتصادی را تجربه می کند، ممکن است سلامت روانی ضعیفی داشته باشد. سلامت روان مهم است زیرا می تواند به شما کمک کند:
- با استرس های زندگی کنار بیایید.
- از نظر جسمی سالم باشید.
- روابط خوبی داشته باشید.
- به جامعه خود کمک کنید.
- پتانسیل خود را شناسایی نمایید.
سلامت روانی و جسمی به یک اندازه از اجزای مهم سلامت کلی هستند. به عنوان مثال، افسردگی خطر ابتلا به بسیاری از مشکلات سلامت جسمی، به ویژه شرایط طولانی مدت مانند دیابت، بیماری قلبی و سکته را افزایش می دهد. به طور مشابه، وجود شرایط مزمن می تواند خطر ابتلا به بیماری روانی را افزایش دهد.
عوامل موثر بر سلامت روان
در طول زندگی ما، عوامل متعدد فردی، اجتماعی و ساختاری ممکن است ترکیب شوند تا از سلامت روان ما محافظت کرده یا ان را تضعیف کنند و موقعیت ما را در زنجیره سلامت روان تغییر دهند. عوامل روانشناختی و بیولوژیکی فردی مانند مهارت های عاطفی، مصرف مواد و ژنتیک می تواند افراد را در برابر مشکلات سلامت روان آسیب پذیرتر کند. از سمت دیگر، قرار گرفتن در معرض شرایط نامطلوب اجتماعی، اقتصادی، ژئوپلیتیکی و محیطی از جمله فقر، خشونت، نابرابری و محرومیت محیطی، خطر ابتلای افراد به شرایط سلامت روان را افزایش می‌دهد. خطرات می توانند در تمام مراحل زندگی خود را نشان دهند، اما خطراتی که در دوره های حساس رشد، به ویژه اوایل کودکی رخ می دهند، بسیار مضر هستند. به عنوان مثال، والدین سخت گیر و تنبیه بدنی برای تضعیف سلامت کودک شناخته شده و قلدری یک عامل خطر اصلی برای شرایط سلامت روان است.
عوامل محافظتی به طور مشابه در طول زندگی ما رخ می دهند و به تقویت انعطاف پذیری کمک می کنند. آن ها شامل مهارت ها و ویژگی های اجتماعی و عاطفی فردی ما و همچنین تعاملات اجتماعی مثبت، آموزش با کیفیت، کار شایسته، محله های امن و انسجام جامعه و غیره می شوند. خطرات سلامت روان و عوامل محافظتی را می توان در مقیاس های مختلف در جامعه یافت. تهدیدها، خطر را برای افراد، خانواده ها و جوامع افزایش می دهد.
تهدیدهای جهانی خطر را برای کل جمعیت افزایش می دهد و شامل رکود اقتصادی، شیوع بیماری، شرایط اضطراری بشردوستانه و جابجایی اجباری و بحران فزاینده آب و هوا می شود. بسیاری از مردم با وجود قرار گرفتن در معرض یک عامل خطر، به یک وضعیت سلامت روانی مبتلا نمی شوند و بسیاری از افراد بدون هیچ عامل خطر شناخته شده همچنان به یک وضعیت سلامت روان مبتلا هستند. با این وجود، عوامل مؤثر بر سلامت روانی به تقویت یا تضعیف سلامت روان کمک می کنند. به طور کلی عوامل مختلفی وجود دارد که می تواند بر سلامت روان تأثیر بگذارد، از جمله:
- عوامل بیولوژیکی، مانند ژن ها یا شیمی مغز
- تجربیات زندگی، مانند ضربه یا سوء استفاده
- سابقه خانوادگی مشکلات سلامت روان
- سبک زندگی شما، مانند رژیم غذایی، فعالیت بدنی و مصرف مواد
شما می توانید با انجام اقداماتی برای بهبود سلامت روان خود، مانند انجام مدیتیشن، استفاده از تکنیک های آرام سازی و تمرین شکر گذاری، بر سلامت روان خود تأثیر بگذارید.
شرایط سلامت روان به چه معناست؟
بیماری های روانی اختلالاتی هستند، از خفیف تا شدید که بر تفکر، خلق و خو و/یا رفتار فرد تأثیر می‌گذارند. بر اساس گزارش موسسه ملی سلامت روان، تقریباً از هر پنج بزرگسال یک نفر با یک بیماری روانی زندگی می کند. برخی از شرایط سلامت روان عبارتند از:
- اختلال شخصیت ضد اجتماعی
- اختلالات اضطرابی (از جمله اضطراب فراگیر، اختلالات هراس، اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD)، فوبیا، و اضطراب اجتماعی)
- اختلال نقص توجه-بیش فعالی (ADHD)
- اختلال دوقطبی
- اختلال شخصیت مرزی (BPD)
- افسردگی
- اختلالات خوردن (از جمله بی اشتهایی عصبی، اختلال پرخوری، و پرخوری عصبی)
- اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
- روان‌گسیختگی
- اختلال عاطفی فصلی (SAD)
- خودآزاری
- خودکشی و رفتار خودکشی
نکاتی برای داشتن زندگی خوب با شرایط سلامت روان
داشتن یک بیماری روانی می تواند کار کردن، همگام شدن با مدرسه، پایبندی به برنامه منظم، داشتن روابط سالم، معاشرت، حفظ بهداشت و موارد دیگر را با مشکل مواجه کند. با این حال، با درمان زودهنگام و مداوم – اغلب ترکیبی از دارو و روان درمانی – می توان این شرایط را مدیریت کرد، بر چالش ها غلبه کرد و زندگی پرمعنا و سازنده ای داشت. امروزه ابزارهای جدید، درمان های مبتنی بر شواهد و سیستم های حمایت اجتماعی وجود دارد که به افراد کمک می کند احساس بهتری داشته باشند و اهداف خود را دنبال کنند. برخی از این نکات، ابزارها و استراتژی ها عبارتند از:
- به یک برنامه درمانی پایبند باشید. حتی اگر احساس بهتری دارید، بدون راهنمایی پزشک، درمان یا مصرف دارو را متوقف نکنید. در صورت نیاز برای ادامه برنامه درمانی و مشاوره فردی، برای تنظیم ایمن دوز یا دارو با پزشک کار کنید.
- پزشک مراقبت های اولیه خود را به روز نگه دارید. پزشکان مراقبت های اولیه بخش مهمی از مدیریت طولانی مدت هستند، حتی اگر به روانپزشک نیز مراجعه کنید.
- وارد اجتماع شوید. تحصیل کرده بودن می تواند به شما کمک کند تا به برنامه درمانی خود پایبند باشید. آموزش همچنین می تواند به عزیزان شما کمک کند تا از شما حمایت کنند و دلسوزتر شوند.
- خود مراقبتی خوب را تمرین کنید. استرس را با فعالیت هایی مانند مدیتیشن یا تای چی کنترل کنید. غذای سالم بخورید و ورزش کنید؛ و به اندازه کافی بخوابید.
- با خانواده و دوستان خود در تماس باشید. حفظ روابط با دیگران مهم است. در مواقع بحرانی، برای حمایت و کمک با آن ها تماس بگیرید.
- مهارت های مقابله ای خود را توسعه دهید. ایجاد مهارت های مقابله ای سالم می تواند به افراد کمک کند تا راحت تر با استرس مقابله کنند.
- به اندازه کافی بخوابید. خواب خوب عملکرد مغز، خلق و خو و سلامت کلی شما را بهبود می بخشد. خواب ضعیف به طور مداوم با اضطراب، افسردگی و سایر شرایط سلامت روان مرتبط است.
علائم نشان دهنده مشکل سلامت روان
وقتی نوبت به احساسات خودتان می رسد، تشخیص اینکه چه چیزی طبیعی است و چه چیزی نیست، می تواند سخت باشد. علائم هشداردهنده ای وجود دارد که نشان می دهد ممکن است شما یک مشکل روانی داشته باشید، از جمله:
- تغییر در عادات غذایی یا خواب شما
- کناره گیری از افراد و فعالیت هایی که از آن ها لذت می برید
- کم بودن یا نداشتن انرژی
- بی احساس بودن نسبت به خود و دیگران
- داشتن درد و غم غیر قابل توضیح
- احساس درماندگی یا ناامیدی
- سیگار کشیدن، نوشیدن یا مصرف مواد مخدر بیش از حد معمول
- احساس گیجی، فراموشکاری، عصبانیت، ناراحتی، نگرانی یا ترس غیرمعمول
- داشتن نوسانات شدید خلقی که باعث ایجاد مشکل در روابط شما می شود
- داشتن افکار و خاطراتی که نمی توانید از ذهن خود خارج کنید
- شنیدن صداها یا باور چیزهایی که حقیقت ندارند
- فکر آسیب رساندن به خود یا دیگران
- ناتوانی در انجام وظایف روزانه مانند مراقبت از فرزندان یا رفتن به محل کار یا مدرسه
اگر فکر می کنید ممکن است مشکل سلامت روان داشته باشید، از روانشناس و روانپزشک کمک بگیرید. گفتار درمانی و یا داروها می توانند اختلالات روانی را درمان کنند. اگر نمی دانید از کجا شروع کنید، می توانید به کلینیک های رائه دهنده خدمات روانشناسی مراجعه نمایید.
