اختلالات عصبی رشدی (Neurodevelopmental Disorders) بسیار شایع بوده و از خفیف تا شدید متغیر هستند به گونه ای که برخی افراد با این اختلالات عملکرد بالایی داشته، در حالی که در عملکرد روزانه برخی افراد تداخل ایجاد می کنند. در ادامه با تعریف اختلالات عصبی رشدی و انواع آن آشنا خواهیم شد.
اختلالات عصبی رشدی چیست؟
اختلالات عصبی رشدی (NDs) گروهی از شرایط مختلف هستند که بر رشد و عملکرد مغزی فرد تأثیر منفی می گذارند، به گونه ای که این افراد در یادگیری، رفتار، حافظه، خودکنترلی، گفتار یا سایر جنبه های سلامتی دچار مشکل می شوند. علائم اختلالات عصبی رشدی عبارتند از مشکلات زبان و گفتار، اختلال در مهارت های حرکتی، رفتارهای غیرطبیعی، مشکلات یادگیری، مشکلات گفتاری، نقص در مهارت های اجتماعی و تنظیم ضعیف هیجانی. برخی از این اختلالات ممکن است قابل درمان نباشند، اما گاه مداخلات مؤثر وجود دارد که به مدیریت علائم کمک می کند.
علائم اختلالات عصبی رشدی اغلب در اوایل دوران کودکی ظاهر می شود و ممکن است تا بزرگسالی ادامه داشته باشد یا ممکن است برای سال ها تشخیص داده نشود. در برخی موارد، کودک مبتلا به یک اختلال عصبی رشدی تشخیص داده می شود، اما این بیماری تا بزرگسالی روی او تأثیر می‌گذارد. درمان های موجود برای اختلالات عصبی رشدی شامل مشاوره و رفتار درمانی، تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال، دارو، و طب مکمل و جایگزین (CAM) است. علل اختلالات رشدی عصبی شامل استرس، بیماری، ضربه، مواد شیمیایی سمی در محیط، وزن کم هنگام تولد و قرار گرفتن جنین در معرض سیگار، الکل، داروهای تفریحی یا سایر داروها در دوران بارداری است.
انواع اختلالات عصبی رشدی
انواع مختلف اختلالات عصبی رشدی در زیر ذکر شده است.
- اختلال نقص توجه/ بیش فعالی (ADHD)
اختلال نقص توجه/بیش فعالی یک وضعیت پزشکی است که با الگوی مداوم بی توجهی و رفتار بیش فعال- تکانشی مشخص می شود. این اختلال یکی از شایع ترین اختلالات عصبی رشدی است که کودکان را تحت تاثیر قرار می دهد. علائم ADHD عبارتند از مشکل در تمرکز روی یک کار، بی قراری مداوم، مشکلات نوبتی، صحبت بیش از حد، بی قراری، قطع مکالمات و انجام بدون فکر کردن و علائم فیزیکی شامل تشنج غیرقابل تحریک، میگرن، آسم، رینیت آلرژیک، اختلالات ایمنی و اگزمای آتوپیک است. علائم ADHD و اوتیسم ممکن است گاهی اوقات با هم همپوشانی داشته باشند، از این رو تشخیص این دو بیماری به خصوص در کودکان کوچکتر دشوار است. برای اطلاعات بیش‌تر در این مورد می‌توانید با یک متخصص حوزه مشاوره کودک مشورت نمایید.
- اختلال طیف اوتیسم (ASD)
اختلال اوتیسم یک وضعیت عصبی رشدی و اختلال طیفی است، به این معنی که هر فردی به طور متفاوتی تحت تأثیر قرار می گیرد و سطح توانایی متفاوتی دارد. به عنوان مثال، برخی از کودکان مبتلا به ASD می توانند به صورت کلامی ارتباط برقرار کنند، در حالی که برخی دیگر به صورت غیرکلامی خود را بیان می کنند. علائم ASD شامل مشکل در حفظ تماس چشمی، ناتوانی در استفاده از حرکات غیرکلامی، مشکل در کنار آمدن با تغییرات روتین، مشکل در بیان افکار و احساسات، بیزاری از صدای بلند و وسواس در مورد یک موضوع گفتگو است. اثرات فیزیکی اختلال اوتیسم شامل مشکلات خواب، مشکلات گوارشی، تون عضلانی پایین، مشکل در مهارت های حرکتی ظریف، هماهنگی ضعیف تعادل و الگوهای راه رفتن غیرعادی است.
برای اطلاعات بیش‌تر در خصوص وسواس می‌توانید مراجعه کنید به: مشاوره وسواس چیست؟
- فلج مغزی
فلج مغزی (CP) به گروهی از ناتوانی های رشدی اطلاق می شود که بر تون عضلانی، تعادل، حرکت، وضعیت بدنی و هماهنگی تأثیر می گذارد. زمانی اتفاق می‌افتد که مغز قادر به برقراری ارتباط کافی با ماهیچه‌ها برای آموزش نحوه حرکت روان یا هماهنگ نباشد. علائم سی پی عبارتند از ضعیف شدن بازوها یا پاها، مشکل در صحبت کردن، ناتوانی در نگه داشتن سر خود در حالت نشسته، آبریزش بیش از حد، اسپاسم عضلانی، حرکات بی قراری غیرطبیعی، و سفت شدن یا شل شدن عضلات و اندام ها. از سوی دیگر، اثرات رفتاری که ممکن است فرد مبتلا به فلج مغزی تجربه کند شامل بیش فعالی، وابستگی، نافرمانی، اضطراب، مسائل خشم و مشکل با همسالان است.
- اختلالات ارتباطی
اختلالات ارتباطی شرایط عصبی رشدی است که با اختلال در توانایی فرد در ارسال، تشخیص، پردازش یا درک اطلاعات، زبان یا گفتار مشخص می شود. علائم اختلال ارتباط عبارتند از مشکلات در گفتن صحیح صداها، صداهای تکراری، کاهش سرعت گفتار، انتخاب کلمات محدود برای سن، مشکل در توجه، مشکل در تقلید صداهای گفتار و گفتن کلمات به ترتیب اشتباه. برخلاف سایر اختلالات عصبی رشدی، اختلالات ارتباطی شامل مشکلات مداوم مربوط به زبان و گفتار است. در همین حال، اثرات رفتاری مرتبط با اختلالات ارتباطی شامل کناره گیری اجتماعی، کاهش مشارکت اجتماعی، بی نظمی هیجانی، پرخاشگری و مبارزات تحصیلی است.
- اختلالات رفتاری
یکی از نمونه‌های اختلالات عصبی رشدی، اختلالات رفتاری است، که شامل الگوی تکراری و مداوم بی‌توجهی به افراد و هنجارهای اجتماعی است. علائم اختلال رفتاری شامل درگیری فیزیکی، قلدری، دروغگویی، پرخاش به افراد یا حیوانات، تقلب و اغلب زیر پا گذاشتن قوانین تعیین شده توسط والدین است. اثرات جسمانی این اختلال شامل آسیب به خود یا دیگران، عفونت های مقاربتی (STIs) و حتی مرگ می شود.
- ناتوانی ذهنی
ناتوانی های ذهنی به مشکلات عملکرد شناختی، مهارت ها و رفتار انطباقی اشاره دارد. اینها شامل مشکلات ارتباطی، مراقبت شخصی و مهارت های اجتماعی است. علائم ناتوانی ذهنی عبارتند از راه رفتن، نشستن، صحبت کردن دیرتر از سایر کودکان هم سن، مشکل در درک قوانین اجتماعی، مشکل در به خاطر سپردن، ناتوانی در حل مسائل، نیاز به حمایت برای عملکرد روزانه، ناتوانی در پوشیدن لباس یا استفاده از حمام بدون کمک و …
- اختلالات یادگیری
اختلالات یادگیری گروهی از اختلالات مبتنی بر عصب هستند که در آن یک یا چند حوزه یادگیری تحت تأثیر قرار می گیرند. علائم ناتوانی های یادگیری عبارتند از دیر صحبت کردن در مقایسه با سایر بچه های هم سن، مشکل در پیروی از دستورالعمل ها، مشکل در تمرکز، حافظه ضعیف و مشکلات در خواندن و نوشتن. برخلاف ناتوانی‌های ذهنی، اختلالات یادگیری بر قابلیت‌های ذهنی یا عملکرد کلی کودک تأثیر نمی‌گذارد و تنها بر نحوه پردازش اطلاعات در زمینه‌های خاص تأثیر می‌گذارد.
اثرات فیزیکی اختلالات یادگیری شامل مشکلات حرکتی و هماهنگی، مشکل در انجام دکمه ها یا بند کفش، مشکل در دویدن یا پریدن، کلافگی و هماهنگی ضعیف چشم و دست بوده و اثرات رفتاری مانند نوسانات خلقی، تصور منفی از خود، عزت نفس پایین، سرکشی و تکانشگری را به همراه دارد.
- اختلالات حرکتی رشدی عصبی
این مورد به اختلالات عملکرد سیستم عصبی اشاره دارد که باعث حرکات غیرطبیعی، افزایش یافته یا غیرارادی بدن می شود. این شرایط همچنین ممکن است منجر به عدم وجود حرکات یا حرکات اضافی مکرر شود. علائم اختلالات حرکتی شامل لرزش، مشکلات راه رفتن، آهسته حرکت، مشکل در بلع و صحبت کردن، مشکلات تعادلی، پرش، تکان، اسپاسم عضلانی، ناتوانی در حرکت، ضعف عضلانی، مشکلات هماهنگی حرکات، بی ثباتی، کلافگی و زمین خوردن های مکرر است. این شرایط همچنین می تواند اثرات رفتاری مانند از دست دادن علاقه یا ابتکار عمل، اضطراب، تغییرات شخصیتی، بی قراری، هذیان، توهم و تکانشگری داشته باشد.
- اسکیزوفرنی
اسکیزوفرنی یک وضعیت بیماری روانی شدید است که بر نحوه درک فرد از واقعیت، توانایی فرد برای تفکر منطقی، برقراری ارتباط با احساسات و تصمیم گیری تاثیر منفی می گذارد. علائم اسکیزوفرنی شامل هذیان، توهم، تفکر و گفتار آشفته، رفتار حرکتی نامناسب، مشکلات خواب، ناتوانی در تجربه لذت و بی انگیزگی است. اثرات فیزیکی مرتبط با اسکیزوفرنی عبارتند از چاقی، بیماری قلبی، سکته مغزی، دیابت، پوکی استخوان و بیماری های عفونی. اثرات رفتاری اسکیزوفرنی شامل این موارد می باشد: بهداشت فردی ضعیف، مشکل در تمرکز، اختلالات گفتاری، اختلال حافظه، انزوای اجتماعی، عدم بیان احساسات و رفتارهای خشونت آمیز.
- سندرم تورت
سندرم تورت (TS) یک اختلال عصبی است که باعث صداها و حرکات ناگهانی، تکراری و غیرارادی به نام تیک می شود. به عنوان مثال، یک فرد مبتلا به تورت ممکن است به پلک زدن ادامه دهد، سر خود را تکان دهد، لب خود را گاز بگیرد، یا صدا یا عبارتی را فریاد بزند که گاهی اوقات می تواند زشت باشد. علائم سندرم تورت عبارتند از: اخم کردن صورت، تکان دادن شانه، بو کردن، تکرار کلمات یا عبارات دیگران، غرغر کردن، پاک کردن گلو و بوییدن. اثرات رفتاری سندرم تورت عبارتند از: بی نظمی، ناتوانی در سازش، مهار ضعیف، عصبانیت شدید، اظهار نظرهای نامناسب، حماقت بیش از حد، و سرپیچی.
